PROFILAKTYKA ZDROWOTNA

    Europejski Kodeks Walki z Rakiem

    Nasz Szkoła promuje zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Od lat zadawane pytanie, jak żyć, by zmniejszyć ryzyko chorób nowotworowych i zwiększyć szanse na komfort zdrowego życia, znajduje swoją odpowiedź w zaleceniach Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem:

1. Nie pal. Nie używaj tytoniu w żadnej postaci

Niepalenie jest pierwszym pożądanym zachowaniem, które świadomie sami możemy podjąć, by zmniejszyć ryzyko wielu chorób nowotworowych. Dym tytoniowy składa się z 4 tys. związków chemicznych, z których co najmniej 40 (mówi się nawet o 55) ma działanie rakotwórcze. 25-30% wszystkich zgonów z powodu nowotworów ma związek z paleniem tytoniu. Po zaprzestaniu palenia ryzyko tego typu nowotworów szybko się zmniejsza. Korzyści zdrowotne obserwuje się już po 5 latach od zerwania z nałogiem. Palenie papierosów przez kobiety w ciąży zwiększa prawdopodobieństwo obumarcia płodu lub późniejszego upośledzenia rozwoju dziecka, tak fizycznego, jak i psychicznego.

2. Stwórz w domu środowisko wolne od dymu tytoniowego. Wspieraj politykę miejsca pracy wolnego od tytoniu.

Bardzo ważne jest unikanie biernego palenia, tj. przebywania w pomieszczeniach, w których ktoś pali.

3. Utrzymuj prawidłową masę ciała.

Dotychczasowa zasada „Wystrzegaj się otyłości” została zastąpiona zachętą, by utrzymywać prawidłową masę ciała. Otyłość stanowi drugi, po paleniu tytoniu, czynnik ryzyka rozwoju chorób przewlekłych, zwłaszcza cukrzycy, chorób układu krążenia i nowotworów złośliwych. Przekonujące dane wskazują na związek otyłości z zachorowaniami na raka okrężnicy, piersi
(po menopauzie), trzonu macicy, nerki i gruczolakoraka przełyku. Szacuje się, że w Europie Zachodniej nadwaga i otyłość stały się przyczyną rozwoju około 39% nowotworów trzonu macicy, 37% gruczolakoraków przełyku, 25% nowotworów nerki, 24% nowotworów pęcherzyka żółciowego, 11% nowotworów okrężnicy i 9% nowotworów piersi.

4. Bądź aktywny fizycznie w codziennym życiu. Ogranicz czas spędzany na siedząco.

Ruch to życie! Wiele badań jednoznacznie potwierdziło zależność między aktywnością fizyczną
a ograniczeniem ryzyka zachorowania na wiele typów nowotworów złośliwych. I tak np. regularne ćwiczenia zmniejszają ryzyko zachorowania na raka okrężnicy, raka piersi, raka trzonu macicy
i raka prostaty. Zmniejszenie ryzyka wystąpienia nowotworów jest wprost proporcjonalne
do stopnia aktywności fizycznej. Zaleca się wykonanie gimnastyki 3 razy w tygodniu po pół godziny. Z punktu widzenia profilaktyki chorób nowotworowych korzystniejsze są jednak częstsze, bardziej forsowne ćwiczenia. Należy pamiętać, że poziom wysiłku fizycznego musi być dostosowany indywidualnie i np. osoby z chorobami układu krążenia z oczywistych względów muszą wystrzegać się zbyt forsownych ćwiczeń.

5. Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu żywienia:

  • jedz dużo produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, warzyw i owoców;

  • ogranicz spożycie wysokokalorycznych produktów spożywczych (o wysokiej zawartości cukru lub tłuszczu) i unikaj napojów słodzonych;

  • unikaj przetworzonego mięsa; ogranicz spożycie mięsa czerwonego i żywności z dużą zawartością soli.

Każdego dnia jesteśmy przekonywani, że zdrowie jest na naszym talerzu, że zależy od tego,
ile i co jemy. Spożywanie produktów zbożowych pełnoziarnistych oraz o dużej zawartości błonnika zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i inne nowotwory przewodu pokarmowego

6. Jeśli pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spożycie. Abstynencja pomaga zapobiegać nowotworom.

Alkohol nie sprzyja zdrowiu. Kodeks namawia: Jeśli pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spożycie. Abstynencja pomaga zapobiegać nowotworom.
Picie alkoholu zwiększa ryzyko nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego i układu oddechowego nawet u osób niepalących. Natomiast picie wraz z paleniem tytoniu istotnie zwiększa ryzyko zachorowania na wymienione nowotwory, a każdy z tych czynników potęguje działanie drugiego.

7. Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne (dotyczy to szczególnie dzieci). Chroń się przed słońcem, używaj produktów przeznaczonych do ochrony przeciwsłonecznej. Nie korzystaj z solarium.

Największe narażenie na promieniowanie UV jest w godzinach 11-15. Przebywając na świeżym powietrzu, należy się wtedy chronić przed słońcem. Zaleca się przebywanie w cieniu, noszenie okularów przeciwsłonecznych i odpowiedniego, chroniącego przed słońcem ubrania. Należy stosować kosmetyki zawierające filtry przeciwsłoneczne. Odradza się korzystanie z tzw. łóżek opalających, gdyż urządzenia te emitują promieniowanie zbliżone do tego, które uważa się za odpowiedzialne za zwiększone ryzyko zachorowań na czerniaka skóry.

8. Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy. Postępuj zgodnie
z zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.

Duże dawki promieniowania jonizującego mogą prowadzić do uszkodzenia komórki i DNA,
a następnie do śmierci komórki, natomiast energia w małych dawkach wywołuje niekiedy mutacje zwiększające ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych. Do najczęstszych zagrożeń zalicza się: promieniowanie słoneczne, bierne wdychanie dymu tytoniowego, pył zawierający wolną krzemionkę, gazy spalinowe z silników Diesla, produkty rozpadu radonu, pył drzewny, benzen, azbest, formaldehyd, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, związki chromu VI, kadmu
i niklu.

9. Dowiedz się, czy w domu jesteś narażony na naturalne promieniowanie spowodowane wysokim stężeniem radonu. Podejmij działania na rzecz zmniejszenia jego poziomu.

Czynniki wpływające na stężenie radonu (powstaje z rozpadu radu) to m.in.: materiały budowlane – szczególnie radioaktywne są wszelkie surowce pochodzenia przemysłowego: lotny popiół, żużel, fosfogips czy beton; wykończenie mieszkania – zaleca się stosowanie materiałów zmniejszających przenikanie radonu ze ścian do wnętrza pomieszczeń; wentylacja – szpary w budynkach, oknach, a przede wszystkim wietrzenie ma wpływ na obniżenie poziomu radonu. Nasze możliwości zapobiegania stężeniu radonu w pomieszczeniach są ograniczone; zaleca się po prostu rozszczelnianie okien, częste wietrzenie pomieszczeń i jak najdłuższe przebywanie na świeżym powietrzu.

10. Kobiety powinny pamiętać o tym, że:

  • karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na raka piersi. Jeśli możesz, karm swoje dziecko piersią

  • hormonalna terapia zastępcza zwiększa ryzyko rozwoju niektórych rodzajów nowotworów. Ogranicz jej stosowanie

11. Zadbaj o to, aby twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym przeciwko:

  • wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (dotyczy noworodków)

  • wirusowi brodawczaka ludzkiego – HPV (dotyczy dziewcząt)

12. Bierz udział w zorganizowanych programach badań przesiewowych w celu wczesnego wykrywania:

  • raka jelita grubego (zalecenie dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet)

  • raka piersi (u kobiet)

  • raka szyjki macicy (u kobiet)